Dag 16 Kediri – Malang sigaret stormbaan waterval

We rijden in een klein konvooi, een auto van het hotel rijdt voor ons uit, naar de Kretek sigarettenfabriek in Kediri. Een ontvangstcomité van 6 mensen, waarvan 2 beveiligers in uniform en geel hesje, staat klaar en heet ons welkom. Het eerste dat opvalt zijn handscanners die aan de muren hangen. Medewerkers leggen hun hand met handpalm omlaag op een plaat en hun hand wordt gescand. Dit is een terminal waarmee het begin of eind van een werkdag wordt vastgelegd.

Van de achterkant van de receptie lopen we naar een grote hal. Staand in de grote opening kijken we in een lichte hal waarin heel veel rijen met werktafels staan opgesteld. Het zijn nagenoeg allemaal vrouwen die in tegenover elkaar opgestelde lange rijen naast elkaar zitten. De hal is in grote blokken verdeeld. In elk blok wordt een bepaalde handeling van het productieproces van sigaretten uitgevoerd. De vrouwen werken in groepjes van twee. Ze dragen bedrijfskleding, een witte schort, een lichte blouse met een blauw motief en een donkerblauwe kraag. Op het hoofd dragen ze een blauwe pet met rode klep of sommigen een eigen hoofddoek. We kijken naar een productiehal met 2.400 vooral vrouwelijke medewerkers.

Bij het eerste blok waar we stoppen wordt tabak met een handmachientje in een vloeitje gerold en worden de gerolde sigaretten in een mandje gelegd, het mandje schuift één werkplek opzij naar haar vaste maatje. Die knipt de uiteinden van de sigaret netjes recht af en legt ze terug in een ander mandje. Alle handelingen gaan zo snel dat ze moeilijk met het blote oog zijn te volgen. Een vrouw staat op van haar plaats en Brigitte wordt uitgenodigd haar werk even over te neme. Ze mag sigaretten rollen. Er moet een vloeitje op een band gelegd worden, dan de tabak erop en een hendel overhalen. Ze is een beetje verrast door deze actie en moet zonder uitleg aan de slag. Dat valt niet mee. Veel ogen van de vrouwen direct om haar heen zijn op haar gericht. Na enkele pogingen lukt het. Ze mag daarna ook op de werkplek ernaast de sigaretten recht knippen. Dat gaat al snel goed.. De vrouwen aan deze tafel hebben veel plezier en Brigitte maakt er een kleine show van wat nog meer hilariteit veroorzaakt.

We krijgen uitleg van het ontvangstcomité over het productieproces en ook antwoorden op onze specifieke vragen. Er werken totaal ruim 12.000 mensen bij dit bedrijf. De ploeg die nu aan het werk is werkt van 06:00 tot 14:00 uur. In andere divisies wordt ook wel in een 3 ploegensysteem gewerkt.

Aan de muur zien we op een hoogte van een meter of 4 om de 10 meter grote spandoeken met verschillende teksten hangen. Mijn vraag naar wat de betekenis van die doeken en de teksten zijn wordt beantwoord met “dat zijn aanmoedigingsteksten in een jargon, hiermee kunnen de chefs van een groep hun mensen motiveren”. Iets later maken we mee dat een vrouw ineens hardop een tekst begint te roepen (scanderen) en een grote groep vrouwen uit dat blok valt in. Ze hebben er duidelijk zin in.

Bij het tweede blok zien we vrouwen razendsnel de sigaretten in 3-tallen om en om tegen elkaar leggen zodat ze in 2 lagen van 6 samen een recht blokje maken. Dit moet zo worden ingepakt omdat de sigaretten bij het mondstuk een andere dikte hebben dan bij het uiteinde. Ze gebruiken ook een handmachientje. Hierin leggen ze eerst een strookje cellofaan in. Dan gaan de rechte blokjes van 12 sigaretten in het cellofaan en komt er een fraaie wikkel om heen. De pakjes gaan een ander blok waar ze in een hard kartonnen doosje komen. Dit is de verkoopverpakking met teksten en afbeeldingen. Daarna is er een afdeling die de kartonnen doosjes in een grootverpakking doet en dan de groot verpakkingen weer in een kartonnen doos voor transport naar het magazijn.

Bij onze rondgang langs deze blokken worden we door een paar duizend vrouwenogen gevolgd, er wordt gelachen, gegiecheld, gezwaaid en wanneer we foto’s maken en weer laten bekijken door de mensen die erop staan gejuicht. We schatten in dat de productiviteit gedurende onze aanwezigheid enkele procenten is ingezakt. Maar het bedrijf en de mensen hier zijn er op ingesteld. Er staan blauwe bordjes met de aanduiding “guest” bij enkele tafels waar ook wij hebben gestopt. Er is een vaste route door deze hal. Voor ons maar ook voor de mensen hier zal dit wel een leuke onderbreking zijn van de productiesleur. De mensen zijn blij dat ze deze baan hebben, maar wij schrikken van de eentonigheid en de hoge snelheid waarmee de ze moeten werken. We horen van onze gids dat veel vrouwen thuis nog een hele tijd helemaal “hyper” zijn, die moeten eerst weer afkicken en tot rust komen van het robotmatige werk.
De tour heeft bijna een uur geduurd en in de receptie vullen we nog een enquêteformulier in, wordt er een groepsfoto gemaakt en krijgen we een monsterverpakking. Dit was een leerzaam en leuk uitstapje.

In de buurt van Kasembon stoppen we plotseling. Chacha toont ons een rijstplantage met terrassen. Het is de bedoeling dat we naar beneden lopen waar een boer aan het werk is. We gaan van dichtbij het planten van rijst bekijken. Dat lijkt ons wel leuk. Het wordt niet alleen een leuke trip maar ook een heel spannende. Er is geen geplaveid wandelpad naar beneden. We moeten van hellingen omlaag klauteren en over de heel smalle richels van een bassin lopen. Deze wandjes zijn gemaakt van klei en soms nauwelijks breder dan de breedte van een schoen. Je kunt op een uitzondering na nergens met 2 voeten naast elkaar op de richel staan. Aan de bergopwaarts zijde is een bassin met water en rijstplanten en aan de bergafwaarts zijde ligt een halve meter soms een meter lager ook zo’n bassin. Het spanningsveld is duidelijk. Bij verlies van evenwicht is er gegarandeerd een nat en ook vies pak. Want door het water is het een grote modderpoel in zo’n bassin. We lopen op enige afstand in ganzenmars over de richel. Het motto is langzaam en rustig doorlopen over het midden van de richel en vooral niet (lang) stil blijven staan. Onze gids loopt voorop en ik volg hem kort, op enige afstand gevolgd door Brigitte en Frank. Dat geeft mij tijd om snel de videocamera te pakken want dat is het middel om bewegende beelden vast te leggen en je weet maar nooit in deze situatie. Dat iemand een nat pak haalt is niet te hopen maar als het dan toch gebeurt is het helemaal zonde wanneer er geen beeldmateriaal van is, toch? De horde met richels blijken we allemaal wel te kunnen nemen. Een andere uitdaging is het oversteken van smalle, ondiepe snelstromende waterstroompjes. Bij gebrek aan bruggetjes moeten we op zoek naar een punt met laag water en grote uitstekende stenen of stukken rots. Hier is het zoeken naar een pad met stenen die niet te ver van elkaar liggen en die ook vast op hun plek liggen wanneer je erop gaat staan. De moeilijkheidsgraad van deze hindernis ligt iets hoger omdat je nu echt door het water over natte stenen loopt en we bepakt zijn met waardevolle fotoapparatuur. Onder het motto “no guts no glory” nemen we deze hordes om uiteindelijk bij het bassin met de boer te komen. Hij heeft een flinke bundel rijstplanten onder de arm en gaat in het bassin staan. Het water komt tot halverwege zijn scheenbeen. Hij pakt een rijstplant en duwt die in de door het water zacht gemaakte kleibodem. Zodra er een tiental planten is geplaatst en de nodige foto’s zijn gemaakt, gaan we terug. De terugweg loopt anders maar ook hier nemen we met succes enkele lastige hindernissen. We hebben geen nat pak gehaald door een valpartij maar zijn wel doorweekt van het zweet door het klauteren en balanceren.

Het is net 12 uur geweest wanneer we in de bus zitten en de airco ons begint droog te blazen. We bedanken Chacha voor dit onaangekondigde maar ook geïmproviseerde uitstapje. Dit is geen onderdeel van het reisprogramma. Misschien vinden we het juist daarom alle drie wel een erg leuke ervaring.

Ook onze volgende stop amper een uurtje later, een bezoekje aan de “Grojogan Sewu“ waterval, staat niet in het programma. Over een smalle ijzeren loopbrug, waarvan het laatste deel aan de overkant geen reling meer heeft en het loopgedeelte van bamboe is, lopen we naar de overzijde van een rivier. Na honderd meter langzaam licht omhoog langs de berghelling lopend komen we bij een waterval die van enkele tientallen meters hoogte tussen de bomen door omlaag in een bassin stort. Een nevel van waterdruppels wordt in de richting geblazen van de bezoekers die op enige meters afstand staan te kijken. We wagen ons net als sommige anderen dichter bij de waterval om sfeeropnames met waterval als achtergrond te kunnen maken. Het (natuur) stenen pad naar het bassin is groen en spiegelglad. Goed uitkijken dus anders wordt het in tweede instantie alsnog een nat pak. Niemand van de aanwezigen glijdt uit. Helemaal droog blijf je niet want de waternevel zorgt dat je aan de achterzijde alsnog nat wordt. En hoe langer je er staat hoe natter je wordt.

We rijden nu, met uitzondering voor een korte onderbreking voor een lunch, in één keer door naar Hotel Santika in Malang. De koffers worden voor ons naar de kamer gebracht terwijl wij op het terras naast het zwembad genieten van een “afternoon coffee and tea “actie van het hotel. Met onze gids spreken het programma voor onze laatste 3 dagen op Java. A.s. vrijdag varen we in de middag naar Bali. ’s Avonds genieten we van een overheerlijke maaltijd in het restaurant van het hotel. Alle drie vinden we dat dit beste avondmaaltijd die we tot nu toe in Indonesië hebben genoten. Al met al een leuke dag vooral ook door de onverwachte activiteiten.